kırgız alfabesi ne demek?

Kırgız alfabesi, Kırgızcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Kırgızca 2 alfabe ile yazılır, bunlar;

Kiril alfabesi: Kırgızistan'da,

Arap alfabesi: Çin'da yaşayan Kırgızlar tarafından kullanılır.

Alfabe

Kırgızlar tarih boyunca çok alfabe kullanmış bu ise Kırgızcanın telaffuzda çok olmasa da değişmesine sebep olmuştur. Kırgızların millî alfabesi bütün Türk Dünyasının en eski ve özüne ait alfabesi olan Orhun alfabesi, Göktürk alfabesi, Runik, Turan alfabesi diye de adlandırılmış Eski Türk Alfabesidir.

Eski Türkçede olduğu gibi sağdan sola doğru KIRKIZ kelimesinin yazılışı :

Turan Alfabesinden sonra ise Sogdlardan alınan Uygur alfabesi kullanılmıştır. Ardından Türk Dünyasının Müslüman olmaya başlaması ile Müslüman olan bütün Türk toplulukları Arap alfabesine geçmeye başladılar. Uzun bir vakit Arap Alfabesi kullanılmıştır. Arap alfabesinden sonra kısa bir süre Latin alfabesi kullanılsa bile Sovyet baskısı sebebiyle Rusların kullandığı Kiril Alfabesi yerleştirilmiştir. Günümüzde Kırgızistan alfabesi Kiril Rus alfabesidir.

Günümüz Kırgız alfabesi Kırgızca'nın yazımı için kullanılan alfabedir. Kırgızca iki alfabe ile yazılır. Bunlar;

Kiril alfabesi: Kırgızistan'da,

Arap alfabesi: Çin'da yaşayan Kırgızlar tarafından kullanılır.

Kiril alfabesi	Kırgız isim	Arap alfabesi1	Başka alfabeyle yazma	Latin alfabesi (1928—1940)	IPA
А а	а	ا	A a	A a	/ɑ/
Б б	бе	ب	B b	B в	/b/, [w], [v]
В в	ве	ۋ	V v	V v	/v/
Г г	ге	گ ع*	G g	G g, Ƣ ƣ	/ɡ/ [ʁ]
Д д	де	د	D d	D d	/d/
Е е	e	ه	E e	E e	/je/, /e/
Ё ё	ё	يو	Yo yo	Yo yo	/jo/
Ж ж	же	ج	J j	Ç ç (Ƶ ƶ 1938-1940)	/dʒ/
З з	зе	ز	Z z	Z z	/z/
И и	и	ى	İ i	I i	/i/
Й й	ий	ي	Y y	J j	/j/
К к	кa	ك ق*	K k	K k, Q q	/k/, [q], [χ]
Л л	эл	ل	L l	L l	/l/
М м	эм	م	M m	M m	/m/
Н н	эн	ن	N n	N n	/n/
Ң ң	ың	ڭ	Ñ ñ	Ŋ ŋ	/ŋ/
О о	о	و	O o	O o	/o/
Ө ө	ө	ۅ	Ö ö	Ɵ ɵ	/ø/
П п	пe	پ	P p	P p	/p/
Р р	эр	ر	R r	R r	/r/
С с	эс	س	S s	S s	/s/
Т т	те	ت	T t	T t	/t/
У у	у	ۇ	U u	U u	/u/
Ү ү	ү	ۉ	Ü ü	Y y	/y/
Ф ф	эф	ف	F f	F f	/f/
Х х	ха	ح	H h	X x (H h 1928-1938)	/χ/ (=/k/)
Ц ц	це	تس	C c	Ts ts	/ʦ/
Ч ч	че	چ	Ç ç	C c	/tʃ/
Ш ш	ша	ش	Ş ş	Ş ş	/ʃ/
Щ щ	ща	-	Şç şç	Şc şc	/ʃtʃ/, /ʃː/
Ъ ъ	ажыратуу белгиси	-	-	-	-
Ы ы	ы	ى	İ i	Ь ь	/ɯ/
Ь ь	ичкертүү белгиси	-	-	-	-
Э э	э	ه	É é	E e	/e/
Ю ю	ю	يۋ	Yu yu	Yu yu	/ju/, /jy/
Я я	я	يا	Ya ya	Ya ya	/ja/, /jɑ/

• К + а, о, у, ы =>
• Г + а, о, у, ы =>

Sayılar

Sayı	Kırgızca (Kiril)	Okunuşu	Sayı	Kırgızca (Kiril)	Okunuşu
1	бир	bir	7	жети	ceti
2	эки	eki	8	сегиз	segiz
3	үч	üç	9	тогуз	toguz
4	тѳрт	tört	10	он	on
5	беш	beş	20	жыйырма	cıyırma
6	алты	altı	100	жүз	cüz

Kaynakça

Orijinal kaynak: kırgız alfabesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩

Kategoriler